Czy wiecie, że nasz mózg funkcjonuje w dwóch stanach- mózgu na TAK i mózgu na NIE?  I nie mam tu na myśli sytuacji, w której wypowiadamy głośne “tak” czy “nie”- ale odnoszę się do dwóch różnych stanów neurobiologicznych, w których może funkcjonować nasz układ nerwowy.  

O mózgu na TAK mówimy w sytuacji, w której kora nowa mózgu ( którą ja lubię nazywać myślącą czapeczką) szczelnie zakrywa jego starsze ewolucyjnie części ( zainteresowanych trójdzielnym modelem mózgu odsyłam na dół strony, gdzie znajdziecie linka do artykułu, który opisuje ewolucyjne piętra naszego mózgu i jak one razem na siebie wpływają ). Oznacza to, że w mózgu na TAK płaty czołowe  pełnią  nadrzędną rolę wobec mózgu emocjonalnego i gadziego-‘wyższe’ partie mózgu dowodzą i kontrolują ‘niższe’ partie mózgu.  Tylko w tej sytuacji mózg jest  zintegrowany- doświadczamy optymalnego przepływu informacji w naszym systemie nerwowym.

Tylko będąc w mózgu na TAK możemy realizować swój potencjał:
-uczyć się nowych rzeczy,
-zdobywać wiedzę,
-być kreatywnymi,
-rozumować i wyciągać wnioski,
-empatyzować z innymi ludźmi,
-współpracować i budować dobre dla siebie relacje,
-mądrze wybierać i działać

Mózg na TAK jest stanem online: charakteryzuje go doświadczenie wewnętrznego spokoju i otwartości. Fundamentem mózgu na TAK jest poczucie bezpieczeństwa. 

Mózg na NIE jest stanem, w którym poczucie zagrożenia powoduje, że niższe ewolucyjnie struktury mózgu tj mózg emocjonalny i gadzi zostają aktywowane i dosłownie przejmują kontrolę nad całym systemem. Mózg traci swoją myślącą czapeczkę. W takiej sytuacji nasze działanie pozostaje w dużej mierze poza naszą kontrolą- rządzą nami emocje i impulsy. Wszystko po to, aby w sytuacji zagrożenia (czy to realnego czy domniemanego) móc zrobić wszystko, aby ochronić swoje życie. W takiej sytuacji liczy się przecież szybkie działanie, a nie analizowanie i wyciąganie wniosków. 

Mózg na NIE to stan działania pod wpływem reakcji stresowej- nasz organizm będzie mobilizował swoje siły do walki, ucieczki, albo zawiesi się w stanie zamrożenia ( poczucie napięcia, które powoduje odrętwienie). Jak się zapewne domyślasz, w sytuacji walki o przetrwanie nie ma miejsca na zbędne myślenie, analizowanie, wyciąganie wniosków. Co dopiero mówić o kreatywności,empatii wobec innych i nastawieniu na współpracę. Mózg na NIE to mózg offline: odłączony i zamknięty, któremu towarzyszy zalew emocjonalny związany z byciem w stanie zagrożenia.

Ogromna większość zachowań dzieci, które określilibyśmy jako ‘ trudne’, tak naprawdę wynika z nieumiejętnego regulowania emocji i byciu w stanie mózgu na NIE. Z jednej strony wynika to z niedojrzałości układu nerwowego dziecka, który pozostaje w fazie ciągłej, intensywnej budowy. Płaty czołowe, które jak już wiesz integrują mózg i zarządzają emocjami są jeszcze bardzo niedojrzałe ( a do 6 roku życia powiedzielibyśmy, że są wręcz w powijakach). Stąd niewiele trzeba, aby aktywować w mózgu dziecka stan zagrożenia i uruchomić reakcję stresową. A ta będzie się objawiać w postaci np. emocjonalnych wybuchów, histerii, fizycznego wyładowywania emocji, obrażania się, wycofywania, napadów płaczu, kurczowego przywierania do opiekuna, nadpobudliwości.

Niestety, bardzo wielu osobom, które opiekują się dziećmi trudno zrozumieć, że mali ludzi zachowują się w taki czy inny sposób nie dlatego, że tak chcą ,ale dlatego, że w danym momencie nie umieją sobie poradzić inaczej. Gdy mózg dziecka właśnie przełączył się w stan na NIE to tego, czego najbardziej potrzebuje jest poczucie bezpieczeństwa. Wszelkie nasze zwyczajowe interwencje takie jak robienie wykładów, grożenie, karanie, moralizowanie czy time-outy z reguły jeszcze bardziej zwiększają poczucie zagrożenia i wzmacniają stan na NIE. 

Myślę, że wiedza na temat funkcjonowania mózgu w tych dwóch stanach: na TAK i na NIE jest bardzo przydatna w codziennym życiu. Dzięki niej możemy lepiej rozumieć, co się dzieje z dzieckiem ( i nami) w różnych sytuacjach i uczyć się bardziej adekwatnie odpowiadać na ‘trudne’ zachowania. Ale nie tylko! Okazuje się bowiem, że już od najmłodszych lat możemy wspierać dzieci w budowaniu mózgu na TAK. Co, jak się domyślasz, będzie przekładać się na m.in jego odporność psychiczną ( to, jak radzi sobie z przeciwnościami losu), elastyczność, zdolności do adaptacji, efektywną regulację emocji.

Cała koncepcja mózgu na TAK i mózgu na NIE wraz ze wskazówkami jak wspierać rozwój mózgu na TAK znajdziecie w najnowszej książce Daniela J. Siegel i Tiny Payne Bryson wydanej przez wyd. HarperCollins. Dzięki uprzejmości wydawnictwa mam dla was 4 egzemplarze książki do rozdania. Zadanie jest takie: w komentarzu pod postem napiszcie, jakie książki Daniela Siegel i/lub Tiny Bryson najbardziej wam pomogły/ były dla was najbardziej cenne. Jestem ogromnie ciekawa waszych przemyśleń, bo dla mnie osobiście prace tychże autorów były ( i nadal są) przełomowe- i czerpie z nich garściami;). Konkurs trwa do 24 września 2019. 

regulamin-konkursu

Mózg trójdzielny i emocje:

oswajamy emocje