Wyobraź sobie, że za chwilę spotkasz na swojej drodze młodego człowieka. Być może to spotkanie będzie tylko w przelocie, ot, wpadniecie na siebie w sklepie albo w autobusie. Może przyjdzie wam się znać ciut dłużej- zostaniesz jego nauczycielem, trenerem, sąsiadem. A może to takie spotkanie na całe życie, bo staniesz się dla niego kimś najważniejszym- jego rodzicem. Za chwilę opowiem ci o nim więcej, abyś mógł go lepiej poznać. Jestem ciekawa, co przychodzi ci do głowy, gdy o nim myślisz? jaką widzisz przed nim przyszłość? co myślisz o spotkaniu z nim?

Ośmioletni chłopiec, który ma duże trudności z wysiedzeniem w szkolnej ławce i zapamiętaniem materiału ( pomimo usilnych starań nauczyciela i swojej matki dziecko nie potrafi nauczyć się na pamieć tabliczki mnożenia i alfabetu). Jego rodzice są notorycznie wzywani do szkoły, ponieważ według nauczyciela dziecko nie potrafi podporządkować się zasadom panującym w klasie np. nieproszone zadaje pytania, dzieli się swoją wiedzą niepytane. Sam chłopiec szybko zaczyna odczuwać, że nie jest lubiany, co powoduje, że zaczyna jeszcze bardziej przeszkadzać i staje się jednym z najgorszym uczniów w klasie. Nauczyciele mówią, że ‘nic z niego nie będzie’, jeden sugeruje nawet chorobę psychiczną.  Czas po lekcjach (  i ten na wagarach) chłopiec spędza najczęściej sam w domu. Bywa, że otoczenie wokół niego jest przerażone niektórymi z jego pomysłów. Pewnego dnia np. kazał koledze wypić ogromne ilości proszku do robienia napoju musującego, innego podłączył ogony kotów do przewodów, które miały wytwarzać prąd.

Dwunastoletni chłopiec, który głośno buntuje się przed chodzeniem do szkoły. Twierdzi, że chodzenie do szkoły jest gorsze od więzienia, a sama szkoła to taki budynek w kształcie pudła, bielony wapnem, gdzie panuje trwoga i niewola. Jego niechęć do szkoły przekłada się na oceny. Na końcowym świadectwie dominują:  „dostateczne” lub „w miarę dostateczne”, ze śpiewu „ledwie dostateczne”, a z gimnastyki „niedostateczny”. Najlepsza ocena z religii, „mocny dostateczny”. Chłopiec już raz powtarzał klasę i rodzice obawiają się kolejnej repety. Jeden z nauczycieli chłopca o jego wypracowaniach mówi, że są beznadziejne.

Dziesięcioletni chłopiec, o którym wiele osób mówi, że ‘ nic z niego nie wyrośnie”. Jego rozwój od początku budził niepokój rodziców- po urodzeniu miał nieproporcjonalnie dużą głowę i wskazywał cechy upośledzenia umysłowego. Bardzo późno zaczął mówić, do teraz bardzo często otoczenie ma trudności, aby zrozumieć jego mowę. Dodatkowe problemy zaczęły pojawiać się od rozpoczęcia nauki w szkole. Jako jedyny w klasie chłopiec nie umie jeszcze płynnie czytać, bardzo dużą trudność sprawia mu znalezienie odpowiedzi na zadawane pytania, co według nauczyciela świadczy o tym, że zapomina większość przerabianego materiału. Zdawanie egzaminów wiąże się dla niego z tak dużym lękiem, że rodzina chłopca zaczyna nawet brać pod uwagę wzięcie półrocznego zwolnienia lekarskiego od obowiązku szkolnego ze względu na jego zły stan nerwowy.

Jedenastoletnia dziewczynka, od dziecka bardzo nieśmiała i lękliwa. Uczy się w domu. Szczególnie trudno przychodzi jej nauka czytania i pisania. Dla niej samej jednak największym problemem jest mówienie- jak sama twierdzi- nie umie jasno się wypowiadać, układać w słowa tego, co pojawia się jej w głowie. Trudności sprawiają jej też prace artystyczne. Uważa, że nie umie rysować, malować, modelować, rzeźbić. Lękliwość dziewczynki widoczna jest głównie w jej kontaktach z otoczeniem. Jest bardzo podatna na wpływ ( i zdanie)  innych. Niektórzy śmieją się, że nawet jeśli ona sama byłaby pewna, że jutro jest wtorek, to pod wpływem opinii innych szybko zmieniłaby zdanie i zaczęła twierdzić, że się pomyliła. To, co sprawia trudność jej rodzinie to również nieumiejętność działania dziewczynki w sytuacjach, które wymagają pośpiechu- wpada ona wtedy w prawdziwy popłoch.

Dziewięcioletnia dziewczynka, o której otoczenie mówi, że wszędzie jej pełno. W szkole ma ogromne trudności, aby wysiedzieć w ławce i skoncentrować się na nauce. Pomimo ciągłych upomnień nauczyciela, dziewczyna chodzi po klasie, wierci się w ławce, ma trudność z opanowaniem materiału. Niektórzy mówią, że jej jej nogi żyją własnym życiem, bo nie można sprawić, aby przez chwilę ustały w jednym miejscu.  Sama dziewczynka zaczyna czuć, że coś z nią jest nie tak. Zarówno ona, jak i jej rodzice są przerażeni, gdy dyrekcja szkoły ( pod wpływem narastających problemów szkolno- wychowawczych) sugeruje umieszczenie jej w szkole specjalnej.

Łatwo dać się oszukać temu, co widać na wierzchu.

Wyobraź sobie, że któreś z tych dzieci istnieje naprawdę. Chodzi gdzieś do szkoły, na zajęcia pozalekcyjne. Ma swoich rodziców, którym też nie jest im łatwo… większość z nich budzi się rano i zasypia z niepokojem, jaką kolejną negatywną uwagę wyczyta w dzienniku elektronicznym na temat swojego dziecka ( a przecież tych uwag były już setki!). Bywa, że  pod każdą uwagą kryje się  komunikat: to wasza wina! zróbcie coś z nim/nią!

Rodzice szukają ratunku, więc dziecko przechodzi przez ręce wielu specjalistów. Pewnie szybko padają różne diagnozy, a niektóre z nich są trafne. Bo być może to, z czym mierzy się “to” dziecko wpisuje się w ramy dysleksji, zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, zaburzeń lękowych i tych wszystkich innych zaburzeń, które można znaleźć na stronach opasłych tomów Międzynarodowych Statystycznych Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych.

Z diagnozą czy bez, ‘ takie’ dziecko pewnie otrzyma jakąś łatkę. Jak nie ‘dyslektyka’, to ‘leniwca’. Jak nie ‘ ADHD-owca’ ,to dziecka, które jest ‘krnąbrne i niewychowane”.

Łatwo dać się oszukać temu, co widać na wierzchu.  Gdy na pierwszy plan wysuwają się trudności, umysł uczepia się ich niczym rzep. Problem w tym, że gdy taki rzep uczepi się ogona, to nie ma szans dostrzec, że należy on do dużego, pięknego psa.

Zapewne każdy z nas spotykał na swojej drodze tego chłopca, o którym mówiono, że nic z niego nie wyrośnie i dziewczynkę, która nie umiała wysiedzieć w ławce. Dzieci, które w jakiś sposób nie przystawały do reszty, które być może wymagały i potrzebowały więcej. Albo inaczej.

Jak ten ośmioletni chłopiec, który tak bardzo kochał majsterkować i eksperymentować, że pochłaniało go to do reszty.

Jak ten dwunastolatek, który miał odwagę głośno mówić o czym myśli i pisać we własnym stylu.

Jak ten dziesięciolatek, który był tak ciekawy świata, że potrafił wiele czasu spędzić nad szukaniem odpowiedzi na nurtującego go pytania.

Jak ta jedenastoletnia dziewczynka, która miała dar wnikliwej obserwacji innych i tak bogatą wyobraźnię, że czasem trudno ją było wyrazić poprzez słowa.

Jak ta dziesięciolatka, której nogi miały w sobie siłę i energię do bycia w ciągłym ruchu.

Thomas Edison, Thomas Mann, Albert Einstein, Agatha Christie i Gillian Lynne mieli szczęście. Pomimo tak wielu deficytów, które dostrzegali w nich inni, znalazły się w ich życiu osoby, które miały odwagę w nich uwierzyć. Czasem to byli ich rodzice, którzy zawsze za nimi stali murem. Czasem nauczyciele, którzy zostawali ich mentorami. A czasem specjaliści, którzy w trudnościach dostrzegali siłę i potencjał.

Chciałabym, żeby każdy dziecko miało tyle samo szczęścia. Ale wiecie, co? To od nas- dorosłych w dużej mierze zależy, czy odważymy się zobaczyć skarb ukryty pod powierzchnią.

źródła:

Doświadczenia szkolne wybitnych twórców, Grażyna Mendecka, PSYCHOLOGIA WYCHOWAWCZA, NR 8/2015, 88–105

“Portrety nie tylko sławnych osób z dysleksją”, Marta Bogdanowicz,  Harmonia, 2008