” To, jak wychowujemy dzieci, ma ogromne znaczenie. Nie dajcie sobie wmówić, że nie jest ważne, jakimi rodzicami jesteście. Rodzicielstwo to najważniejsza praca, jaką kiedykolwiek wykonacie.”

Kiedy mały człowiek przychodzi na świat jest zupełnie bezbronny i całkowicie zależny od innych. Jego przeżycie, a także jego rozwój, w bardzo dużym stopniu jest zdeterminowany opieką i wsparciem, jakie otrzyma ze strony opiekunów.

Dziecko rodzi się w pakiecie ze swoimi potrzebami. Część z nich to potrzeby czysto fizyczne, jak utrzymywanie odpowiedniej temperatury ciała, pełny brzuszek, sucha pieluszka, spokojny sen. Jednak znaczna część potrzeb małego człowieka opiera się na jego potrzebach emocjonalnych i psychicznych.  Badania naukowców pokazują, że dzieciom emocjonalny kontakt z drugą osobą  jest potrzebny do przeżycia na równi z pożywieniem- a może nawet jest ważniejszy od jedzenia. Tak, jak to mogliśmy zaobserwować w przypadku małych małpek w eksperymencie, który przeprowadził Harlow. Małe rezusy częściej wolały wybrać przytulenie do miękkiej i futrzarskiej, sztucznej mamy, która nie dawała mleka, niż decydowały się na drucianą mamę, która miała jedzenie. Dla małych ssaków bycie w relacji jest ważniejsze niż pełen brzuch.

Potrzeby emocjonalne dziecka stanowią fundament dla jego optymalnego i zdrowego rozwoju. Działają jak składniki odżywcze, bez których roślina nie jest w stanie przetrwać i wzrastać. Potrzeby psychiczne możemy podzielić na trzy główne kategorie:

-potrzeby bycia w bezpiecznej relacji ( doświadczania bezwarunkowej miłości. Akceptacji. Bycia zauważonym. Poczucie, że inni cieszą się moją obecnością. Bycie dla kogoś ważnym. Poczucie, że moje emocje, zdanie i potrzeby są ważne)

-potrzeby autonomii i kompetencji ( poczucie, że umiem i potrafię. Pozwolenia i zachęty na swobodną eksplorację świata i eksperymentowanie. Poczucie, że ktoś wierzy w moje możliwości. Zaufanie. Docenienie moich starań)

-potrzeba doświadczania zdrowych i realistycznych granic

Dodatkowo, możemy wyróżnić również potrzeby emocjonalne związane z:

-swobodną i spontaniczną ekspresją siebie i swoich emocji oraz

-dbaniem i ochroną własnych potrzeb, emocji i granic.

Tutaj duża uwaga- potrzeby nie mają nic wspólnego z zachciankami. Wprost przeciwnie- chwilowe zachcianki często stoją w sprzeczności z potrzebami. Realizowanie potrzeb dziecka nie ma więc nic wspólnego ze spełnianiem każdej jego prośby, zgadzaniem się na wszystko czy ustępowaniem. Zauważcie, że jedną z trzech kluczowych potrzeb dziecka są zdrowe i realistyczne granice, których mały człowiek potrzebuje, aby móc funkcjonować w świecie społecznym, ale także aby nauczyć się nawigować w swoim wewnętrznym świecie ( np. rozróżniając wartości od chwilowych impulsów).

Dziecko ze swojej natury jest bezbronne i wrażliwe, więc realizacja jego potrzeb jest zależna od opiekunów. O wystarczająco dobrym rodzicu moglibyśmy powiedzieć, że przez większość czasu potrafi dostrzec i odpowiedzieć na potrzeby małego człowieka. To również osoba, która zazwyczaj konstruktywnie podchodzi i rozwiązuje problemy, zapewniając bezpieczeństwo. Potrafi również sama zadbać o własne potrzeby psychiczne i emocjonalne. Wystarczająco dobry rodzic daje więc dziecku trzy komunikaty:

jestem dobry: twoje potrzeby są dla mnie ważne i będę na nie odpowiadał,

jestem silny: potrafię konstruktywnie rozwiązywać problemy ( i pokażę ci, jak to robić)

jestem mądry: potrafię zadbać o własne potrzeby ( i pokażę ci, jak to robię)

Stety czy niestety, nie żyjemy w idealnym świecie. Nawet wystarczająco dobrzy rodzice, od czasu do czasu zawodzą. Z wielu różnych powodów. Czasem nie potrafią właściwie odczytać potrzeby emocjonalnej dziecka, a czasem mylnie ją rozumieją. Bywa, że sami mają trudny czas w swoim życiu, w którym dbanie o innych staje się ogromnym wyzwaniem, na które nie starcza sił. Czasem ich własne schematy, wyniesione z domów rodzinnych, utrudniają budowanie relacji. A czasem po prostu nie mają czasu, walcząc o przetrwanie do pierwszego. I wiele, wiele innych.

Jeśli potrzeby psychiczne nie są zaspokajane, dziecko jest narażone na przeżywanie bolesnych emocji. Kiedy to doświadczenie jest wystarczająco mocne lub sytuacja wielokrotnie się powtarza, to w głowie małego człowieka zaczyna rodzić się smok. Smok, to taki rodzaj gadziny, która uwewnętrznia w sobie te bolesne przekazy i związane z nimi odczucia, w taki sposób, że stają się one częścią naszej tożsamości. Ten paskudny potwór zbudowany jest ze zniekształconych, emocjonalnych przekonań- tzw. schematów, na temat samych siebie, świata i innych ludzi. Smoki zazwyczaj usilnie próbują przekonać nas, że nie zasługujemy na miłość, jesteśmy nic nie warci, głupi, słabi. Podpowiadają, że nie ma co ufać innym, że ludzie i tak nas zostawią w potrzebie, że okazywanie emocji to słabość. Krzyczą, że nie poradzimy sobie, że niczego nie osiągniemy. Te wewnętrzne gadziny najczęściej są zlepkiem głosów naszych najbliższych.

I pół biedy, gdyby to był tylko niemiły głos odzywający się w naszej głowie. Najczęściej słowa smoka są dla nas tak dotkliwe, że czujemy, że musimy się przed nimi w jakiś sposób chronić. Tę obronę przed doświadczanym bólem stanowią style radzenia sobie ze smokiem, do których się uciekamy. Niestety, style radzenia sobie z uwewnętrznionym potworem stanowią z reguły rodzaj klatki, w której się zamykamy. Schowanie się w klatce powoduje chwilowe uciszenie smoka, ale w dłuższej perspektywie go karmi i czyni jeszcze silniejszym. Możemy biernie poddawać się temu, co mówi smok ( jak mówisz, że nie zdam egzaminu, to nawet nie mam po co się uczyć). Możemy też robić wszystko, aby uniknąć sytuacji, w których będzie się odzywać i od nich uciekać ( jak mówisz, że nie zdam egzaminu, to w ostatnim momencie się rozchoruję i na niego nie pójdę). Albo możemy ze wszystkich sił walczyć, chcąc udowodnić sobie, że to, co mówi nam smok nie jest prawdą ( jak mówisz, że nie zdam egzaminu, to ci pokażę, że zaliczę wszystkie przedmioty na najwyższe oceny, choćbym miał siedzieć po nocach i nie jeść).  Działanie naszych uwewnętrznionych smoków wspaniale pokazuje ten klip stworzony przez Fundację Rodzice Przyszłości:

Każdy z nas ma w głowie swojego smoka. I nie ma co się oszukiwać-nasze dzieci też będą miały swoje. Ale to od nas zależy, jak duże i  silne będą to gadziny. Trudno mierzyć się ogromnym, rozszalałym, buchającym ogniem potworem- łatwiej oswoić małego smoka. Ze swojej strony możemy więc zadbać o to, żeby smoki naszych dzieci były jak najmniejsze, jak najbardziej oswojone. 

Jak sobie w tym pomóc? Czytając na przykład mądrą literaturę. Taką, jak książka Mały człowiek, wielkie potrzeby, John Philip Louis i Karen McDonald Louis, wydaną przez wydawnictwo GWP. Książkę, którą chciałbym wam polecić, bo jak mało która pokazuje, skąd się biorą i jak działają smoki w naszych głowach. A przede wszystkim, co możemy zrobić, aby zadbać o potrzeby naszych dzieci i tym samym pomóc im rozkwitać. Tak, jak nie ma idealnego świata- tak i nie ma idealnych poradników- w tym też, pośród mnóstwa fajnych i cennych rad, możecie napotkać na kilka chwastów. Czytajcie więc, ale z otwartymi oczami- filtrujcie porady przez siebie, przez swoje potrzeby i swoją intuicję:)

regulamin-konkursu